Marmoryzacja papieru - Jak zrobić piękny papier marmurkowy.

rys. 1 Papier marmurkowy przygotowany w domu.

Pełna instrukcja marmurkowania ebru od podstaw. Naucz się marmurkować w domu i stwórz piękny papier.

Marmurkowanie od początku

Po prostu zrób to - mówi popularne dziś powiedzenie. Do niedawna było to dosyć trudne z powodu szczątkowych informacji na ten temat w Polsce. Postanowiłem napisać mini-poradnik dla każdego, kto chciałby spróbować swoich sił, albo po prostu odkryć najlepszą formę zabawy z dziećmi.

To sztuka tak subtelna i bogata, że tutejszy poradnik tylko zarazi cię pasją. Znajdziesz tu wystarczająco informacji, żeby zacząć, ale jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, to zachęcam do zamówienia pierwszej w Polsce książki o marmurkowaniu. Możesz też sprawdzić moje opinie o obcojęzycznych książkach na ten temat.

Ja skupiam się tu na książkach (papier), które można zdobić poprzez wyklejki (stosując marmurek w książce z twardą oprawą), poprzez okładki (tworząc własne notesy lub zabierając marmurek do introligatora) albo poprzez wycinki (wklejakąc je np. do amico amicorum). Technika ta pozwala jednak na ozdabianie dowolnych przedmiotów (np. bombek świątecznych)

Przejdźmy do rzeczy! Sprawdźmy jak wywołać własne marmurki.

Zaczynamy

W tym poście postaram się przedstawić jak najprostszy sposób w jaki można stworzyć marmurek. Celem jest wydanie na to jak najmniejszek kwoty. Myślę, że na początek uda nam się zamknąć w 100zł. Uwaga! Ten poradnik może okazać się podstępem - po wywołaniu pierwszego marmurku, nie będziecie chcieli przestać i od razu zaczniecie myśleć o ulepszaniu warsztatu.

Zakupy i przybory

Rzeczy koniecznie potrzebne:

• zagęszczacz roztworu: alginian sodu (E401) 22zł

WAŻNE!: Marmurkowanie polega na nanoszeniu farb na roztwory. To znaczy, że chcemy uniknąć żelowania naszego płynu marmurkowego. Musi być zawsze płynem, dość luźnym. Alginian jest substancją, która żeluje się pod wpływem dużej zawartości jonów. Dlatego przy zakupie musimy wybrać alginian sodu bez dodatków - czysty. Często producenci sprzedają alginian sodu do tzw. kuchni molekularnej, która wymaga żelowania się substancji. Są to wtedy mieszanki alginianu oraz np. KCl i stabilizatorów (np. gumy ksantowej) Czysty alginian sodu, który polecam: Biomus

• woda o temperaturze pokojowej (z kranu lub demineralizowana)

WAŻNE!: Woda z kranu musi być miękka. Jeśli potrafisz, sprawdź miękkość wody na stronie internetowej twojej stacji uzdatniania wody (przykład świetnej strony wodociągów). Jeśli nie wiesz jak to zrobić, lub chcesz mieć pewność i uniknąć problemu - kup wodę demineralizowaną (najlepiej baniak 5l na stacji benzynowej albo w supermarkecie).

• żółć wołowa 75ml 22zł (do przygotowania farb)

WAŻNE!: Żółć wołowa jest substancją, która bardzo mocno wpływa na napięcie powierzchniowe. Jej siła powoduje, że naszą jednostką miary w tym wypadku stanie się pojedyncza kropla. Dlatego polecam kupić butelkę ze szklaną pipetą (najlepiej z ciemnego szkła).

• 3 tubki gwaszy winsor lub 3 słoiczki talens

WAŻNE!: Farby marmurkowe zróbmy najpierw w 3 kolorach podstawowych z których możemy stworzyć kolory pochodne (kolory możemy zmieszać tylko przed naniesieniem na roztwór). Najlepiej zacząć od sienny lub ochry (żółty), ochry czerwonej lub karminu (czerwony) i ultramaryny lub indygo (niebieski) Używamy farb jednego producenta.

• 1 wanienka o wymiarach zbliżonych do A4 i głębokości minimum 3cm, lub kuweta fotograficzna (najlepiej jeśli wanienka będzie miała prostopadłe krawędzie, wtedy marmurki będą wychodzić lepiej. Krawędzie muszą być obłe, ale nie ostre. Będziemy ściągać nimi nadmiar roztworu z wywołanych marmurków, więc nie możemy przygotować roztworu np. w reklamówce - brak krawędzi, czy plastikowym pudle na buty - za wysokie)
• papier nie mniejszy niż A4 o gramaturze minimum 80g/m2 (możemy dociąć go do mniejszego rozmiary w zależności od wymiarów naszej wanienki)
• wykałaczka, drut lub patyczek do sushi (do rysowania wzorów)
• 3 plastikowe pipety pasteura 2 ml (do nanoszenia farb i czyszczenia roztworu z farfocli)
• 1 plastikowa pipeta pasteura 3 ml (do czyszczenia roztworu z farfocli)
• (opcjonalnie): pędzle wachlarzowe z włosia naturalnego (do nakrapiania farb na roztwór zamiast pipety) (np. z borsuka albo inne)
• (opcjonalnie) 3 pędzle do przygotowania farb 3zł - jeśli kupimy niewielkie pędzle wachlarzone, to możemy nimi przygotowywać farby i od razu nakrapiać na roztwór. Dodatkowe pędzle do mieszania są wtedy zbędne.

Narzędzia pomocnicze:

• mikser kuchenny wraz z 2 litrowym, wysokim pojemnikiem
• 3-4 butelki z płaskimi i gładkimi ściankami (lub kanister 5l)
• waga w gramach z dokładnością do 1 miejsca po przecinku (np. waga jubilerska lub dobra waga kuchenna)
• 3-5 kubeczków jednorazowych lub słoików do przygotowywania farb do marmurkowania
• przestrzeń do zabrudzenia (marmurkując chlapiemy, więc albo warsztat albo zabezpieczone prześcieradłem czy folią malarską miejsce)
• miarka 500ml lub 1000ml (cylinder miarowy, zlewka kuchenna, szklanka etc.)
• sitko kuchenne do wlewania roztworu do wanienki, żeby pozbyć się możliwych grudek. Zagęszczacza nie przesypujemy przez sito - jest to zazwyczaj bardzo drobny proszek (uwaga na zagrożenia pyłami)
• mała tacka plastikowa do przygotowania siły farb, wlania roztworu testowego, który najprawdoipodobniej zabrudzimy opadającymi farbami. Może to być np. tacka po sushi.

Ewentualnie:

• Klipsy biurowe średniego rozmiaru do wieszania marmurków do wyschnięcia
• Sznurek lub suszarka na pranie do suszenia marmurków

rys. 1 Wzory hiszpańskie fale i battle ebru.

Jeśli uda nam się znaleźć wanienkę i patyk to koszt naszych przygotowań wyniesie około 65-100zł w zależności od farb i tego, gdzie mieszkamy (jeśli będziemy potrzebowali wody demineralizowanej, lub nie mamy sklepu plastycznego pod ręką i musimy zamawiać przez internet to dochodzą koszty wysyłki).

Przygotowanie roztwór do marmurkowania

Pierwszym krokiem jest stworzenie roztworu alginianu sodu. Zagęszczacz to podstawowy element techniki marmurkowania. My używamy ogólnie dostępnego i łatwo rozpuszczalnego zagęszczacza spożywczego - alginianu sodu. (Uwaga: po wyschnięciu tworzy on na papierze film, więc nie nadaje się na profesjonalne wyklejki do książek, ale jest dobry do nauki na początek)

Roztwór ma posiadać stężenie pomiędzy 0,7%-0,8% czyli na każdy litr wody (najlepiej demineralizowanej), potrzebować będziemy od 7 do 8 gramów alignianu.

Kroki

1. Odmierzamy 7 gram aliginianu.
2. Do pojemnika wlewamy 500 ml wody i zaczynamy miksować na dużych obrotach.
3. Powoli wsypujemy alignian do wody dokładnie miksując.

Ważne: Ten krok wymaga wprawy albo praktyki, bo chcemy uniknąć zbrylania się, tworzenia grudek, osadzania substancji na mikserze czy ściankach, co powoduje zmniejszenie stężenia roztworu końcowego.

4. Po wsypaniu całości, dolewamy 500ml wody i miksujemy 20 sekund.
5. Roztwór przelewamy do butelki lub kanistra i odstawiamy na noc.

Ważne: Roztwór najlepiej niech leżakuje tak, żeby powierzchnia styku z powietrzem była jak największa. Pozwoli nam to na pozbycie się wszystkich pęcherzyków powietrza. Możemy np. położyć butelki lub kanister poziomo.

Czynność powtarzamy tyle razy, aby przygotować objętość roztworu, która wypełni naszą wanienkę w 80% (przypominam wzór na obiętość prostopadłościanu)

rys. 2 Leżakujące butelki z roztworem alginianu sodu.

Przygotowanie farb

Mamy już roztwór, wlewamy go do naszej wanienki przez sitko? Nie, jeszcze nie. Teraz należy wlać część roztworu do mniejszej i płytszej wanienki - tacki. Może to być pokrywka od sushi albo tacka na ciasto, cokolwiek o niewielkich wymiarach. Posłuży nam to do przygotowania farb.

Dlaczego? Ponieważ farby muszą unosić się na wodzie, na powierzchni, jak nartniki. Żeby tak się stało, musimy przygotować odpowiednio rozcieńczone wodą farby zmieszane z żółcią wołową. Bez tego kroku, po nakropieniu farb na roztwór będą opadać na dno, brudząc przy tym wanienkę oraz roztwór.

Ta mniejsza wanienka, z mniejszą ilością roztworu, ma posłużyć jako zbiornik testowy na którym kilka pierwszych kropel roztworu upadnie na dno. Dzięki temu, zabrudzeniu ulegnie tylko mała część roztworu a nasza główna wanienka pozostanie czysta.

Zaczynamy od dodania gwaszy do pojemnika lub słoiczka. Na początek spróbujmy dodać 4 kuleczki wielkości zielonego groszku i 3 ml wody. Jeśli nie mamy miarek to możemy dodać 1/3 łyżeczki gwaszy na 2 łyżeczki wody. Całość dokładnie mieszamy małym pędzelkiem i dodajemy pipetą jedną kroplę żółci wołowej.

rys. 1 Wzór serc.

Tak przygotowaną farbę nakrapiamy na małą tackę wypełnioną roztworem alginianu i dokładnie obserwujemy. Te obserwacje pomogą nam w dostosowaniu farb. Właśnie ten etap jest kluczowy i najtrudniejszy w marmurkowaniu, ponieważ polega na balansowaniu zawartości pigmentu, wody i żółci.

Na początek wystarczy jeśli unikniemy tonięcia kropli. Te proporcje, które podałem powinny spokojnie wystarczyć, ponieważ 1 kropla żółci na tak małą ilość wody to bardzo dużo. Jeśli jednak będziemy przygotowywać więcej farby, np. 50ml i dodamy zbyt mało żółci, to może zdarzyć się tak, że kropla zatonie. To znaczy, że ma zbyt duże napięcie powierzchniowe lub jest zbyt ciężka - ma za dużo pigmentu. Niwelujemy to dodając albo odrobinę wody, albo kolejną kroplę żółci. Dokładnie mieszamy i nakrapiamy farbę ponownie na małą tackę.

Odpowiednio przygotowane farby są słabo widoczne na tafli roztworu, dlatego najlepiej jeśli docelowa wanienka będzie miała jasny kolor. Dzięki temu będziemy mogli zobaczyć gdzie i w jakich kolorach znajdują się farby, które nakropiliśmy.

Marmurkujemy

Bierzemy pędzel, maczamy w przygotowanej farbie i zamaszyście nakrapiamy na roztwór. Możemy położyć już na roztworze kartkę, żeby wywołać wzór i sprawdzić siłę koloru. Jeśli są zbyt blade dodajemy jeszcze farby (i ewentualnie żółci), jeśli są zbyt mocne i ściekają z kartki po podniesieniu, dodajemy wody do farby.

Każdy pojemnik z przygotowaną farbą musi mieć odrębny pędzel tak, aby nie brudzić farb żółcią która się w nich znajduje. Będzie to znacznie wpływać na ich właściwości do rozchodzenia się po roztworze.

Nanosimy 2-3 kolory, bierzemy patyk i zaczynamy wodzić po roztworze, rysując wzory (np. ślimakowe).

rys. 3 Rylec wodzony w roztworze.

Marmurki

Kładziemy na wzór papier i... prawie gotowe! Teraz musimy chwycić za papier i położyć go na brzeg naszej kuwety. Następnie delikatnie, pod kątem 45stopni do dna wanienki podnosić papier ciągle oparty o kant wanienki.

Dzięki temu pozbędziemy się nadmiaru roztworu, który po powieszeniu mógłby rozmywać nasze farby. Wanienka z brzegami jest więc koniecznością.

Teraz wystarczy marmurek położyć na gazetach lub powiesić na rolce papieru do wyschnięcia. Możemy też użyć klipsów biurowych i suszarki do prania lub rozciągniętego w domu sznurka.

Po wyschnięciu będzie powyginany jak chiński paragraf. To naturalne. Musimy wtedy włożyć go pod prasę introligatorską - w domowych warunkach stanie się nią deska do krojenia przyciśnięta do blatu parą ścisków stolarskich.

Następnego dnia marmurek jest suchy, płaski i gotowy. Możemy go wkleić do książki, użyć do oprawy, podarować, powiesić na ścianie, użyć do pakowania prezentu czy kaligrafii.

rys. 4 Hiszpańskie fale.

Problemy

Moje farby toną

• Dodaj do farby więcej żółci (po 2 krople)
• Dodaj do farby więcej wody (po 1 ml)
• Upewnij się, że zagęszczacz na roztwór był dokładnie odważony i zmieszany (roztwór nie jest rozcieńczony)
• Zdejmij niewidoczny kożuch z powierzchni roztworu za pomocą paska papieru (przeciągając nim jak po kisielu)
• Kup pipetę pasteura 3ml, żeby odciągać brudki z dna (brudny roztwór tworzy kluski na alginianie po jakimś czasie)
• Pilnuj kolejności nanoszenia kolorów (najpierw słabsze, te mające mniej żółci)

Moje farby zbytnio się rozciągają

• Przygotuj farbę od początku dodając mniej żółci
• Zmień farbę wyjściową na inną (np. pigmenty w Magentach talensa działają jak surfaktant)
• Zagęść roztwór (przygotuj roztwór, który zawiera 1g/L więcej alginianu)

Moje farby tworzą 'płatki śniegu'

• Zdejmij niewidoczny kożuch z powierzchni roztworu za pomocą paska papieru (przeciągając nim jak po kisielu)
• Dodaj wody do farby
• Dodaj żółci do farby

Moje farby się rozmazują / spływają z papieru po wywołaniu marmurka

• Nanieś mniej farby
• Zmień pigment (czytaj więcej)
• Kup ziarnisty papier (unikaj satynowego)
• Kup wanienkę z blachy lub plastiku, która ma wąską i obłą krawędź (mniejsza powierzchnia rozcierania przy ściąganiu)
• Ściągaj marmurki o brzeg wanienki (pozostałość rzadkiego roztworu może rozmywać marmurki)
• Jeśli używasz grubego papieru (100g/m2 lub więcej) to pozostaw go na dłużej na roztworze. Zamięknie i położy się na roztwór, przez co ściągając go będzie dotykał wanienki na całej powierzchni.
• Jeśli używasz cienkiego papieru (do 90/m2) to ściągnij go szybko z roztworu. Dzięki temu wchłonie mniej wody i farba nie będzie się miała czyn rozmywać.

Praktyka

Aby poprawiać swoje umiejętności, najlepiej wymieniać się doświadczeniami z innymi. Może ci w tym pomóc forum o marmurkowaniu, które założyłem. Sprawdź poradniki, które oferuje i pytaj śmiało! Zawsze ktoś pomoże.

Możesz spróbować zacząć odwzorowywać różne wzory. Informacje o nich znajdziesz tutaj.

Przypominam, że wiedza na temat przygotowania różnych roztworów, informacje o narzędziach i inne rady - to wszystko znajdziesz w książce, na której kupno możesz zapisać się tutaj.